Της Ελένης Αυγουστάκη*
Τι τουρισμό θέλουμε…
Ένα τουρισμό βιώσιμο, μη ενεργοβόρο, υπεύθυνο, ένα τουρισμό που δεν θα καταναλώνει περιβάλλον και πόρους, δεν θα στηρίζεται στην κατασπατάληση, αλλά στην εξοικονόμηση αγαθών και φυσικών πόρων, δεν θα εντείνει την κλιματική αλλαγή, ένα τουρισμό υπεύθυνο (responsible), με αναπτυγμένη δηλαδή την διάσταση προστασίας πόρων και ανθρώπων, ένα τουρισμό με ανθρωποκεντρικό και περιβαλλοντολογικό πρόσημο
Η έννοια του βιώσιμου τουρισμού αποτελεί μια θεωρητική προσέγγιση με πολύ πρακτικές συνέπειες και κανόνες, που απευθύνονται τόσο προς τους φορείς που χαράζουν πολιτική όσο και τις τουριστικές επιχειρήσεις, η εφαρμογή του πρέπει να στόχος όλων των τύπων τουρισμού.
Η έννοια του Υπεύθυνου Τουρισμού, απευθύνεται σ’ όσους συμμετέχουν στο τουριστικό φαινόμενο : πολιτεία, επιχειρηματίες, εργαζόμενοι και τοπική κοινωνία, επισκέπτες. Απαιτείται θεσμικό και νομικό πλαίσιο, παραγωγή κινήτρων – αντικινήτρων, προσπάθεια διαμόρφωσης συνείδησης μέσω της εκπαίδευσης και της συνεχής επιμόρφωσης.
Αποτελεί, λοιπόν, αναγκαιότητα εκτός της θεώρησης της τουριστικής ανάπτυξης ως μέρους της συνολικής αναπτυξιακής στρατηγικής για τη χώρα με στόχους την αειφορία και την ευημερία όλης της κοινωνίας:
– Η εστίαση της τουριστικής εθνικής και περιφερειακής πολιτικής στις παραπάνω προσεγγίσεις, και με συγκεκριμένες προτεραιότητες: την προστασία των πόρων (ανθρωπογενών και φυσικών) και των φυσικών αγαθών, τη στήριξη της ποιοτικής και αξιοπρεπούς εργασίας, την συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση των εμπλεκομένων, τη διάχυση κοινωνικά και γεωγραφικά του παραγόμενου πλούτου, τη τόνωση των τοπικών κοινωνιών και την κοινωνική και χωρική συνοχή, την διείσδυση της καινοτομίας, την ανάπτυξη των δικτυώσεων στις επιχειρήσεις του κλάδου.
– Η δημιουργία ενός τουριστικού προϊόντος που θα αποκτά αξία, ποιότητα και ταυτότητα ενσωματώνοντας τα άυλα και υλικά χαρακτηριστικά του πολιτισμού μας, θα είναι αναγνωρίσιμο και ανταγωνιστικό, και θα ωφελεί τους επισκέπτες και τους ανθρώπους που το παράγουν και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του.
Η Κρήτη, παρά τις γνωστές αδυναμίες, διαθέτει όλα τα πλεονεκτήματα τη δημιουργία εντός τέτοιου προϊόντος: διακριτή ταυτότητα, που αποτελείται από υλικά και άυλα στοιχεία, φυσικό περιβάλλον, γεωπάρκα, φαράγγια, σπήλαια, παραλίες, μονοπάτια, τοπική αρχιτεκτονική, αγροτικό τοπίο, ισχυρό κοινωνικό ιστό υπαίθρου, ιδιαίτερη μουσική ταυτότητα, αυθεντικότητα, παραδόσεις, εξαιρετικά προϊόντα, κρητική διατροφή, αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, μύθους, εν γένει σημαντικό διακριτό πολιτισμό, καθώς και ένα οικογενειακό χαρακτήρα του τουρισμού, φιλοξενίας, και αίσθησης ασφάλειας.
Πάνω σ΄ αυτά τα στοιχεία πρέπει να κτιστεί η αποτελεσματική και διαχρονική ανταγωνιστικότητα μας και να καταστεί ο τουρισμός μας βιώσιμος και κοινωνικά ανταποδοτικός.
Η μετάβαση από το μαζικό, all inclusive, εποχικό, κοινωνικά μη ανταποδοτικό, στο μοντέλο κατασπατάλησης πόρων στο διαφοροποιημένο, ποιοτικό, εναλλακτικό τουρισμό, η ανασύνθεση δηλ του τουριστικού προϊόντος πρέπει να εδράζεται σε συγκεκριμένους άξονες και απαιτεί τα κατάλληλα εργαλεία που θα την υπηρετήσουν.
Ο πρώτος άξονας είναι η ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Δυνατότητες ανάπτυξης δίδονται με το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε για το θεματικό τουρισμό που στοχεύει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου (τουρισμός 365 μέρες τον χρόνο) και στην αλλαγή της σύνθεσης του τουριστικού προϊόντος, ωστόσο οι προσπάθειες μας πρέπει να προσανατολίζονται στο να δημιουργήσουν το νέο μοντέλο τουρισμού, στηρίζοντας περαιτέρω θεσμικά και χρηματοδοτικά τον τουρισμό υπαίθρου (αγροτουρισμός, οινοτουρισμός, φυσιολατρικός τουρισμός, περιπατητικός-περιηγητικός τουρισμός, τουρισμός παρατήρησης, οικοτουρισμός, γεωτουρισμός), τουρισμό περιπέτειας, πολιτισμικό τουρισμό (διεθνή φεστιβάλ, μουσικές διοργανώσεις, σύγχρονη τέχνη – ζωγραφική, συμπόσια φιλοσοφίας, ποίησης, επισκέψεις σε συνδυασμό με εκπαίδευση και γνώση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που αποτελεί διαχρονικά τον βασικό μας πρεσβευτή σε όλο τον κόσμο), θαλάσσιο (θεματικές κρουαζιέρες μικρής κλίμακας, ιστιοπλοΐα, yachting, καταδύσεις αναψυχής, θαλάσσιο σκι, θαλάσσιο αλεξίπτωτο, ιστιοσανίδα, κολύμβηση, θαλάσσιο έλκηθρο, αλιευτικός τουρισμό), τουρισμός υγείας και ευεξίας, τουρισμός ξεκούρασης του Σαββατοκύριακου (city break ή του long weekend).
Βάση όλων των μορφών τουρισμού, ο καμβάς πάνω στον οποίο πρέπει να αναπτυχθούν όλες οι μορφές τουρισμού αποτελεί ο γαστρονομικός τουρισμός καθώς η κρητική κουζίνα ενσωματώνει ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία μας, έχει σημαντική θέση στη διεθνή κουζίνα και φημίζεται για σημαντικά ποιοτικά χαρακτηριστικά υγείας και μακροζωίας.
Ο δεύτερος άξονας, στον οποίο οφείλουμε να κινηθούμε είναι η ενίσχυση του εσωτερικού τουρισμού που βοηθά στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, στην άμβλυνση της εποχικότητας και της συγκέντρωσης, μέσω του θεσμού προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού, σχολικού, τρίτης ηλικίας κ.α.
Ο τρίτος άξονας είναι η συνεργατική και συνεταιριστική οικονομία καθώς και η στήριξη της ΜΜΕ επιχειρηματικότητας.
Στήριξη και προώθηση συνεργειών τοπικών τουριστικών παραγωγικών μονάδων, φορέων, συνεργατικών εταιρικών σχημάτων κοινωνικής επιχειρηματικότητας για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, τη προστασία, ανάδειξη και ανάπτυξη των τουριστικών πόρων και υποδομών, την εδραίωση μιας νέας κουλτούρας συνεργασιών, ανάμεσα σε μη ομοειδείς κλάδους που δρουν συμπληρωματικά στη σύνθεση του τουριστικού προϊόντος, για παράδειγμα η δυνατότητα δημιουργίας ‘’διάχυτων’’ ξενοδοχείων που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν οικισμούς παραδοσιακούς – χωριά που λειτουργούν ή εγκαταλελειμμένα κλπ, εμπλέκοντας μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας, φορέων, παραγωγών κλπ.
Η περαιτέρω στήριξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας μέσω νέων χρηματοδοτικών και θεσμικών εργαλείων.
Ο τέταρτος άξονας σχετίζεται με τη συνεχή εκπαίδευση – κατάρτιση των εργαζομένων στο τουρισμό και φυσικά με την προστασία της εργασίας και τα εργασιακά δικαιώματα. Επιπροσθέτως, το τουριστικό μας προϊόν, αν υλοποιείται σ’ ένα πλαίσιο στέρησης εργασιακής αξιοπρέπειας και δικαιωμάτων στερείται ποιότητας και αξίας, η καταπάτηση, λοιπόν, των δικαιωμάτων αυτών, που παρά τις προσπάθειες μας εξακολουθεί να υφίσταται, έχει και μια βαθιά αντι-αναπτυξιακή διάσταση.
*Η Ελένη Αυγουστάκη είναι υποψήφια βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία